Tekstylia i pieczęcie.Relacje pomiędzy produkcją włókiennicząa pieczęciami i praktykami stemplowania w Grecji epoki brązu

projekt badawczy finansowany przez Narodowe Centrum Nauki, konkurs SONATA 13 na podstawie umowy UMO-2017/26/D/HS3/00145, realizowany w latach 2018 – 2021 na Wydziale Archeologii, Uniwersytet Warszawski

krosno ciężarkowe, rys. M. Jagodzińska, pieczęć z grobu tolosowego A w Aghia Triada, przerys M. Jagodzińska za CMS II.1. 64 a

Projekt badawczy ‘Tekstylia i pieczęcie’ bada złożone, lecz często niezauważane relacje pomiędzy tekstyliami i produkcją włókienniczą, a pieczęciami i stosowaniem stempli w Grecji epoki brązu (od wczesnej do późnej epoki brązu, c. 2650-1200 p.n.e.). Celem projektu jest rozpoznanie struktury i znaczenia tych relacji, poprzez wyjaśnienie:

  • w jaki sposób pieczęcie używane były w administrowaniu produkcją włókienniczą,
  • jak wyroby włókiennicze i wyroby z surowców organicznych wykorzystywane były w praktykach pieczętowania,
  • jakie odniesienia ikonograficzne do produkcji włókienniczej przedstawione zostały na ściankach pieczęci.

Podstawę źródłową dla badań stanowią dane zebrane w dostępnej w OPEN ACCESS bazie danych ‘Textiles and Seals’. Baza gromadzi trzy odrębne kategorie rekordów obejmujących:

  • narzędzia włókiennicze, które podlegały stemplowaniu lub oznaczaniu,
  • odciski tekstyliów i materiałów organicznych na rewersach lub we wnętrzu glinianych bryłek, które stemplowano lub inskrybowano,
  • odniesienia do produkcji włókienniczej w ikonografii pieczęci, jak np. motywy przedstawiające surowce, narzędzia włókiennicze, narzędzia i wytwórców, czy odniesienia symboliczne, np. przedstawienia pająków.

Odkrywane przez projekt relacje pomiędzy tekstyliami i gliptyką pozwalają na nowe, pogłębione zrozumienie organizacji produkcji włókienniczej w społecznościach egejskich oraz praktyk administracyjnych bezpośrednio związanych z tą wytwórczością, takich jak stemplowanie narzędzi włókienniczych, przede wszystkim ciężarków tkackich. Analiza odcisków tekstyliów na rewersach ostemplowanych kawałków gliny przynosi nową wiedzę o wyrobach włókienniczych, tzw. tekstyliach technicznych, ich cechach i sposobach użytkowania.

Rezultaty badań przynoszą nową interpretację szeregu motywów w gliptyce egejskiej, w których znajdowane są odniesienia do produkcji włókienniczą. Badany jest sposób w jaki fizyczna realność wytwarzania tkanin skompresowana została do uproszczonych konwencji ikonograficznych i jak te konwencje korelują z ikonografią produkcji włókienniczej w innych kulturach, przede wszystkim w Mezopotamii i Anatolii epoki brązu. Badaniami objęty jest też sposób w jaki odniesienia do produkcji włókienniczej zostały uproszczone i zaadoptowane w graficznej formie znaków w kreteńskim piśmie hieroglificznym oraz pismach linearnym A i B.